1) Izi Khariks hundertyoriker yubiley (17 noyaber 1898 - 1937).
Sent on: 07/06/1998 22:53:55
Der groyser yidisher poet Izi Kharik iz geborn gevorn mit hundert yor tsurik (1898) in Zembin, a shtetele in Minsker gubernye. Er hot ibergebitn a groyse menge profesies, - iz geven a beker, apteyker, lerer, biblioteker. In 1919 hot er arayngetrotn in der komunistisher partey, zikh geshlogn in der royter armey. Di ershte lider hot er farefntlekht in 1920tn (zhurnal "Di komunistishe fon", Moskve, unter psevdonim A.Zembin). Kharik hot zikh gelernt in dem literarishn institut af V.Ya.Bryusovs nomen in Moskve. Hobndik zikh umkern tsurik in Minsk, iz er in 1928 gevorn a farantvortlekher redakter funem literarishn zhurnal "Shtern", a mitglid fun dem tsentraln oysfir-komitet fun Vaysrusland (1931), a mitglid-korespondent fun der vaysrusisher visnshaft-akademye (1934). Er iz bald geven koyne-shem un hot farnumen di shlisl-pozitsyes say in sheferishn milye, say in onfirung fun der yidisher literatur in Vaysrusland.
Hot men Kharikn arestirt af zayn dache nebn Minsk in yuni 1937 un tseshosn in oktyaber hay-yor. Zayne ksavyadn zaynen geven konfiskirt, ale bikher zayne aroysgenumen fun bibliotekn un farnikht, un zayn nomen aleyn iz ingantsn nelem gevorn fun undzer poezye af lange yorn. Zayne bney-bais zaynen geven represirt nokh Khariks toyt: di froy iz opgezesn 19 yor in lagern - kimat tsvey tsendlik yor fun katorge-arbet, zeyere tsvey zin (Yulik un Dodik) hot men dervayl tsugenumen in a kinderheym (mit di naye familye-nemen), azoy az zeyer vayterdiker goyrl iz umbavust. Khariks almone - Dine Kharik - lebt adayem in Minsk.
Me darf zogn, az Izi Kharik iz geven a getrayer un, aponem, ufrikhtiker komunist, vi oykh an emeser Poet, vos zayne lider shpritsn mit optimizm un romantik. Mir breyngen do a fragment funem zhurnal "Shtern" (numer 5 farn 1937tn yor), vos iz shtark in der gayst fun die tsaytn, un oykh fir lider fun Izi Kharikn.
1. " Sof may - onheyb yun zaynen forgekumen in Minsk groyse farzamlungen fun di sovetishe shrayber in Vaysrusland. S'iz oykh forgekumen a bazundere farzamlung fun di yidishe sovetishe shrayber [...] Der zhurnal "Shtern" iz bagangen a groysn politishn feler, vos shoyn nokh dem signal in "Oktyaber" hot er opgedrukt Ziskind Levs a dertseylung mit a bild. Di farzamlung fun di shrayber hot mit rekht ongevizn, az di khaveyrim Kharik, Kabakov un and., velkhe hobn nit demaskirt batsaytns di dozike sonim fun folk, zoln itst in a gor nayer shayn batrakhtn un ufdekn di shedlekhe "tetikayt" fun di sonim Dunets un Bronshteyn [...]
Mir muzn mitn gantsn bolshevistishn ernst oysfiln di ufgabe, velkhe der khaver Stalin hot aroysgeshtelt in zayn rede un in shlusvort afn fevral-plenum fun TsK ALKP(b), dos iz - likvidirn di folgn fun der shedikeray un demlt veln undz nit zayn shreklekh keyn shum faynt, "vorem mir veln zey tseklapn in der tsukunft azoy vi mir tseklapn zey ba itstiker tsayt, azoy vi mir hobn zey tseklapt in der fargangenhayt" (Stalin)."
Fusnotes: Valery Yakovlevich Bryusov (1873-1924) - poet, eyner fun di gruntleyger fun rusishn simvolizm, grinder funem literarishn institut in Moskve (1921). Khaskl Dunets (1899-1937) - literarisher kritiker fun linkachishe onshoyungen, redaktor fun der togblat "Oktyaber" (Minsk), redkolegye-mitglid funem "Shtern". Yankev Bronshteyn (1897-1938) literarisher kritiker, publitsist. Ziskind Lev (1896-1937) - shrayber, mitarbeter funem "Oktyaber". TsK ALKP(b) - tsentraler komitet fun der alfarbandisher komunistisher partey (fun bolshevikes).
Shaya Mitelman.
Hot men Kharikn arestirt af zayn dache nebn Minsk in yuni 1937 un tseshosn in oktyaber hay-yor. Zayne ksavyadn zaynen geven konfiskirt, ale bikher zayne aroysgenumen fun bibliotekn un farnikht, un zayn nomen aleyn iz ingantsn nelem gevorn fun undzer poezye af lange yorn. Zayne bney-bais zaynen geven represirt nokh Khariks toyt: di froy iz opgezesn 19 yor in lagern - kimat tsvey tsendlik yor fun katorge-arbet, zeyere tsvey zin (Yulik un Dodik) hot men dervayl tsugenumen in a kinderheym (mit di naye familye-nemen), azoy az zeyer vayterdiker goyrl iz umbavust. Khariks almone - Dine Kharik - lebt adayem in Minsk.
Me darf zogn, az Izi Kharik iz geven a getrayer un, aponem, ufrikhtiker komunist, vi oykh an emeser Poet, vos zayne lider shpritsn mit optimizm un romantik. Mir breyngen do a fragment funem zhurnal "Shtern" (numer 5 farn 1937tn yor), vos iz shtark in der gayst fun die tsaytn, un oykh fir lider fun Izi Kharikn.
1. " Sof may - onheyb yun zaynen forgekumen in Minsk groyse farzamlungen fun di sovetishe shrayber in Vaysrusland. S'iz oykh forgekumen a bazundere farzamlung fun di yidishe sovetishe shrayber [...] Der zhurnal "Shtern" iz bagangen a groysn politishn feler, vos shoyn nokh dem signal in "Oktyaber" hot er opgedrukt Ziskind Levs a dertseylung mit a bild. Di farzamlung fun di shrayber hot mit rekht ongevizn, az di khaveyrim Kharik, Kabakov un and., velkhe hobn nit demaskirt batsaytns di dozike sonim fun folk, zoln itst in a gor nayer shayn batrakhtn un ufdekn di shedlekhe "tetikayt" fun di sonim Dunets un Bronshteyn [...]
Mir muzn mitn gantsn bolshevistishn ernst oysfiln di ufgabe, velkhe der khaver Stalin hot aroysgeshtelt in zayn rede un in shlusvort afn fevral-plenum fun TsK ALKP(b), dos iz - likvidirn di folgn fun der shedikeray un demlt veln undz nit zayn shreklekh keyn shum faynt, "vorem mir veln zey tseklapn in der tsukunft azoy vi mir tseklapn zey ba itstiker tsayt, azoy vi mir hobn zey tseklapt in der fargangenhayt" (Stalin)."
Fusnotes: Valery Yakovlevich Bryusov (1873-1924) - poet, eyner fun di gruntleyger fun rusishn simvolizm, grinder funem literarishn institut in Moskve (1921). Khaskl Dunets (1899-1937) - literarisher kritiker fun linkachishe onshoyungen, redaktor fun der togblat "Oktyaber" (Minsk), redkolegye-mitglid funem "Shtern". Yankev Bronshteyn (1897-1938) literarisher kritiker, publitsist. Ziskind Lev (1896-1937) - shrayber, mitarbeter funem "Oktyaber". TsK ALKP(b) - tsentraler komitet fun der alfarbandisher komunistisher partey (fun bolshevikes).
Shaya Mitelman.